موتورهای الکتریکی، یکی از پرکاربردترین تجهیزات الکتریکی دوار هستند که در رنج های توان و ولتاژ متفاوت، به وفور در صنایع مختلف مورد استفاده قرارمی گیرند. به دلیل اینکه تغذیه اصلی این موتورها از برق می باشد و سیستم تغذیه برق مشکلات و آسیب های مربوط به خودش را دارد، لذا لازم است که این موتورها در برابر اتصالات الکتریکی و نشتی جریان های مختلفی که در سیستم برق به وجود می آید محافظت شوند.

رله های محافظ موتور، موتور الکتریکی را هم در برابر خطاهای داخلی موتور و هم در برابر خطاهای خارجی ناشی از شبکه برق متصل به موتور حفاظت می کنند.

رله های حفاظت موتور، هم برای موتورهای سنکرون و هم موتورهای آسنکرون مورد استفاده قرار می گیرند. هم چنین در مدارهایی که موتور توسط کنتاکتور و یا کلید اتوماتیک کنترل می شود، کاربرد دارند و نیز قابل استفاده برای موتور در انواع کاربری ها نظیر پمپ، فن، کمپرسور، بال میل، خورد کننده ها و غیره هستند.

سطح حفاظتی که برای موتورها در نظر گرفته می شود با توجه به کیلووات و سطح ولتاژ موتور متفاوت است؛ چرا که عملکرد موتور در سطوح کیلوواتی و ولتاژی مختلف، متفاوت می باشد. لذا رله های حفاظت موتور نیز بر اساس سطح عملکردشان دسته بندی شده و در جهت اقتصادی بودن پروژه، باید رله حفاظتی در سطح مناسب برای موتور در نظر گرفته شود.

انواع رله حفاظت موتوری

• رله های الکترومغناطیسی

• رله های استاتیک

• رله های دیجیتال/عددی

که از میان انواع بالا، پیشرفته ترین نوع رله ها، رله های دیجیتال یا عددی هستند.

رله های حفاظت موتوری با نام های مختلفی از قبیل رله حفاظت موتور الکتریکی (EMPR)، رله حفاظت موتور دیجیتالی (DMPR)، رله حفاظت موتور عمومی (GMPR) و رله حفاظت موتور هوشمند (IMPR) شناخته می شوند.

رله حفاظت موتور دیجیتال (DMPR)

رله حفاظت موتوردیجیتال، امکان فوق العاده ای جهت حفاظت موتورهای الکتریکی را فراهم می نماید. این رله ها علاوه بر نمایش نوع خطا و جریان الکتریکی، می توانند محافظت از موتور در برابر اضافه جریان، اتصال کوتاه، افت ولتاژ، قطع فاز، عدم تعادل فازها و سایر شرایط نامطلوب را فراهم کنند. همچنین می توان نمایشگر مربوط به این رله ها را با یک کابل رابط، بر روی درب تابلو نصب کرد و یا جهت انجام اتوماسیون صنعتی، به سیستم PLC ، متصل نمود.

معرفی انواع خطاهای الکتریکی موتور

به طور کلی هر حالت غیرعادی که در عملکرد سیستم به وجود می‌آید، خطا نامیده می‌شود.

چند نمونه از خطاهای به وجود آمده در سیستم عبارتند از:

1. اتصال کوتاه

2. افزایش یا کاهش بیش از حد ولتاژ

3. افزایش حرارت تجهیزات در اثر توان عبوری بیش از حد از آنها

4. گردش معکوس و ژنراتوری شدن موتور

5. عدم تعادل فازها

6. افت جریان و ولتاژ در هر فاز

7. برگشت فاز جریان

8. قفل کردن روتور

نحوه انتخاب رله حفاظت موتور

در هنگام انتخاب رله های محافظ موتوری باید به نکات زیر توجه کرد:

1. سرعت عملکرد بالا: رله مورد نظر باید سرعت بالایی در تشخیص خطا و هم چنین واکنش مناسبی از خود نشان دهد.2. حساسیت مناسب: یک رله مناسب باید با حداقل جریان، واکنش عملکردی درستی داشته باشد.3. پایداری: رله انتخابی باید در برابر انواع خطاها واکنش مناسبی داشته باشد.4. بالابردن اطمینان سیستم قدرت: وظیفه اصلی رله حفاظت موتور، تشخیص صحیح و سریع قسمت خطا دار و جداسازی آن از شبکه اصلی از موارد دیگر انتخاب یک رله مناسب است.